NHỮNG CON TÒ HE NĂM XƯA…

Chiều Chủ nhật, lang thang trên mấy trăm trang sách “Địa chí huyện Lệ Thủy” cũng như ngụp lặn trong bác Gu-gồ, tôi không thể tìm được một chút tư liệu nào nói về nghề nặn tò he ở làng Mỹ Thổ. Tuy nhiên, tôi nhớ như in rằng, mấy mươi năm trước, trong những dịp lễ tết (đặc biệt là Tết Độc lập 02/9), rất nhiều người ở làng Mỹ Thổ, thôn Trung Lực, xã Tân Thủy đi khắp các chợ để bày bán tò he!

Sản phẩm của người Mỹ Thổ rất đơn giản, dễ làm chứ không tinh xảo như những làng nghề làm tò he khác. Thường là hình con vịt và có thể thổi kêu “toe toe” nhờ vào hệ thống ống hóp và lá mía (lá tơi khô). Ra chợ, các mẹ các chị bày ra trên một cái tràn (mẹt) được kê trên cái thúng. Gian hàng chỉ có vậy. Bán xong thì úp tràn, đội thúng ra về.

Còn nhớ, hình con vịt được đặt nằm trên 1 đế tre (tre ruột), trang trí với nhiều màu sắc bắt mắt. Mỗi con hình như chỉ có giá vài chục đồng, thu hút sự chú ý của đám trẻ con. Chú ý là bởi vì, đó gần như là thứ đồ chơi “hiện đại” duy nhất của tụi con nít lúc bấy giờ!

Tôi không biết đã mua bao nhiêu con tò he như thế, và cũng bấy nhiêu lần, sau khi đã chơi no chán, thổi không kêu nữa thì “làm thịt”, nghĩa là gỡ ra, ăn! Ăn sống hoặc nướng đều được. Vậy là món đồ chơi đã thành ra lương thực, hay và rất thú vị!

Lâu lắm rồi, không thấy những con tò he trong các dịp lễ tết nữa. Không biết có còn ai nhớ nữa hay không? Và, những người Mỹ Thổ trẻ hôm nay có còn làm được tò he?!

Tác giả: Đỗ Đức Thuần